Bí mật về chính sách Tiền tệ – bàn tay vô hình số 2

Để giúp các bạn không chuyên về Tài Chính – Kinh Tế hiểu được một số chức năng cơ bản của chính sách tiền tệ, bài viết sau sẽ giúp các bạ hiểu thêm về :

1. Tiền tệ là gì ?
2. Chính sách tiền tệ là gì ?
3. Các công cụ của chính sách tiền tệ
4. Vận dụng kiến thức để kiếm tiền trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Khái niệm Tiền tệ

Khái niệm về tiền

Hãy thử suy nghĩ về một thế giới không có tiền – nơi để mua bất kỳ hàng hóa hoặc dịch vụ nào, chúng ta sẽ phải “trả tiền” bằng một hàng hóa hoặc dịch vụ khác. Gọi tắt là “Nền kinh tế trao đổi hàng hoá- Barter Economy” .

Có rất nhiều điểm hạn chế đối với một nền kinh tế như vậy, ví dụ:

1. Việc trao đổi hàng hóa này lấy hàng hóa/dịch vụ khác sẽ đòi hỏi cả 2 bên giao dịch đều phải muốn thứ mà đối phương đang bán. Điều này có nghĩa là phải có sự trùng hợp về nhu cầu.
2. Không thể thực hiện giao dịch khi hàng hóa không thể chia nhỏ. (Vd: tôi chỉ muốn mua 1 cái bánh mì nhưng tôi lại chỉ có 1 con bò)
3. Nhiều loại hàng hóa không thể lưu giữ lâu giá trị cho chủ sở hữu của chúng. (Vd: Thực phẩm)
4. Giao dịch phức tạp dẫn đến chi phí giao dịch cao. (Vd: chất lượng/nhu cầu hàng hoá 2 bên ko đồng đều/ ổn định)

Chức năng cần có của tiền

Tiền thực tế chỉ là một “Phương tiện trao đổi – Medium of Exchange” được chấp nhận chung. Từ sáng tạo về tiền đó mà xã hội đã loại bỏ những hạn chế gặp phải trong nền kinh tế trao đổi hàng hoá ở trên. Để tiền có thể trở thành một phương tiện trao đổi tốt nhất, thì nó phải có được những chức năng nhất định:

1. Luôn được chấp nhận trong 1 xã hội và là thước đo cho tất cả hàng hoá.
2. Có một giá trị rõ ràng và ổn định.
3. Khó làm giả, khó bị hư hỏng…

Và quan trọng nhất:

Tiền tệ là phương tiện thanh toán, được công nhận và chấp nhận rộng rãi là trung gian trong trao đổi mua bán hàng hóa.

Phân loại tiền tệ

Các loại sau được xem như một đơn vị tiền tệ và được sắp xếp theo tính thanh khoản giảm dần:

• Tiền mặt: tiền giấy, tiền xu là đồng tiền pháp định được ngân hàng trung ương phát hành.
• Tiền gửi ngân hàng: là các loại tiền gửi không kỳ hạn, dễ dàng rút chuyển
• Tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn trong ngân hàng cũng được gọi là tiền tệ
• Các loại hàng hóa trong một số trường hợp được chọn làm trung gian trao đổi nhưng ít được chấp nhận thì không được xem là tiền tệ

Chính sách Tiền tệ là gì ?

Khái niệm chính sách tiền tệ

Chính sách tiền tệ (tiếng Anh là Monetary Policy) là các biện pháp can thiệp của ngân hàng trung ương thông qua các công cụ lãi suất, dự trữ bắt buộc, thị trường mở…để đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô như ổn định giá cả, tỷ lệ thất nghiệp, tăng trưởng kinh tế..

Mục đích của chính sách tiền tệ bao gồm một số chức năng chính sau:

• Ổn định giá cả, cụ thể thông qua lạm phát
• Giảm tỉ lệ thất nghiệp xuống mức thấp nhất, thúc đẩy tối đa năng lực sản xuất của quốc gia.

Các ngân hàng trung ương thường làm vài trò này. Đối với toàn cầu, một số ngân hàng trung ương sau đóng vai trò đặc biệt quan trọng:

1. Cục dữ trữ liên bang Mỹ: FED
2. Ngân hàng trung ương khối châu Âu ECB
3. Ngân hàng trung ương Trung Quốc

Tại Việt Nam, bạn có thể theo dõi chính sách tiền tệ và các dữ liệu liên quan qua trang chủ của SBV

Cung tiền

Cung tiền là khả năng cung cấp tiền tệ trong nền kinh tế để đáp ứng nhu cầu trao đổi, mua bán hàng hóa, dịch vụ, tài sản. Có các loại cung tiền sau:

• MO = cung tiền cơ sở do ngân hàng trung ương phát hành tiền, cũng như bằng lượng tiền mặt trong lưu thông
• M1 = cung tiền giao dịch, cũng chính bằng tiền mặt + tiền gửi không kỳ hạn hoặc séc ngân hàng
• M2 = cung tiền giao dịch mở rộng, hay M2 = M1 + tiền gửi  có kỳ hạn

Công cụ của chính sách tiền tệ

Tỉ lệ dự trữ bắt buộc

Có nghĩa là ngân hàng trung ương buộc các ngân hàng dự trữ một tỉ lệ tiền nhất định. Số tiền này không được phép cho vay kinh doanh.

Tuỳ thuộc vào chính sách của các quốc gia mà quyết định tỉ lệ khác nhau.

• Ở Mỹ thì tầm 10%
• Trung Quốc thì thay đổi thường xuyên như là một công cụ để kiểm soát nguồn cung tiền

Dự trữ bắt buộc có tác động trực tiếp đến cung tiền.

• Khi tỷ lệ dự trữ bắt buộc càng thấp thì số tiền ngân hàng được cho phép vay và cung cấp ra thị trường với số lượng lớn hơn.
• Số nhân tiền tệ: tỷ lệ dự trữ bắt buộc càng thấp thì mức độ ngân hàng thương mại làm tăng cung tiền càng nhân lên gấp bội.

Lãi suất

Tuỳ thuộc vào nền kinh tế mà ngân hàng trung ương có chính sách lãi suất hợp lí.

• Khi đối mặt với nền kinh tế quá nóng. Tăng lãi suất là điều cần thiết để đối phó với lạm phát tăng cao.
• Ngược lại như năm 2020, và đại dịch vừa rồi, cắt giảm lãi suất để kích thích nền kinh tế.

Các nghiệp vụ thị trường mở (Open Market Operation – OMO)

OMO: Ngân hàng trung ương ảnh hưởng nguồn cung tiền trong nền kinh tế bằng cách mua bán trái phiếu chính phủ.

Chẳng hạn như FED muốn tăng cung tiền ngoài thị trường, họ mua trái phiếu mà ngân hàng dự trữ, khi đó ngân hàng sẽ có dư tỉ lệ dự trữ. Lúc đó họ sẽ bung tiền ra thị trường để cho vay.

2. Repos: tương tự như OMO nhưng cho ngắn hạn. Nó là hợp đồng mà ngân hàng đồng ý mua lại các tài sản của FED trong ngắn hạn

3. “Discount window” cho phép ngân hàng mượn tiền trực tiếp từ ngân hàng trung ương

Can thiệp tiền tệ

Sterilized Intervention (can thiệp trung hoà):

Ngân hàng trung ương mua hoặc bán ngoại tệ để tác động đến giá trị trao đổi của đồng nội tệ mà không làm thay đổi cơ sở tiền tệ.

Sự can thiệp này chia thành 2 dạng:

1. Mua hoặc bán tài sản ngoại tệ
2. Hoạt động thị trường mở.
   Cái này thì anh Trung Quốc hay làm, vì ảnh muốn tiền của ảnh yếu nên hàng hoá xuất khẩu sẽ rẻ hơn, từ đó tạo lợi thế cạnh tranh, bán được nhiều hàng hơn

Unsterilized Intervention (can thiệp không trung hoà) tức là thay đổi chính sách tiền tệ.

Điển hình là sự phá giá đồng CHF của Thuỵ Sĩ năm 2011 (xem hình)

Áp dụng quy tắc Taylor

Quy tắc này được đề xuất bởi John Taylor năm 1992, giúp ngân hàng trung ương (cụ thể là FED) kiểm soát lãi suất ngắn hạn của nền kinh tế, từ đó giúp ổn định nền kinh tế, và mục tiêu cuối cùng là kiểm soát lạm phát

Chi tiết

Chính sách tiền tệ đối với thị trường chứng khoán

Thật ra thì khi bạn hiểu được 5 công cụ của chính sách tiền tệ thì việc vận dụng kiếm tiền trên thị trường cũng vô cũng đơn giản.

• Tăng cung tiền thì chứng khoán lên
• Giảm cung tiền thì chứng khoán không hấp dẫn

Tất nhiên, vẫn có doanh nghiệp ngược dòng nhưng xác xuất bạn chọn đúng sẽ thấp hơn. Chi tiết tác động

Dự trữ bắt buộc

Thực tế đối với thị trường chứng khoán Việt Nam thì mỗi khi ngân hàng nhà nước thực hiện tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc thì đều khiến cho thị trường chứng khoán giảm sâu và ngược lại khi ngân hàng nhà nước giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc thì đều hỗ trợ giúp cho thị trường chứng khoán tăng mạnh.

Lãi suất

Rất đơn giản, lãi suất tăng thì chứng khoán giảm.

Nợ vay tăng

Khi lãi suất tăng, các công ty vay vốn sẽ “đắt” hơn, cụ thể, chi phí lãi vay sẽ tăng thêm có thể tác động tiêu cực đến lợi nhuận. Khi lãi suất giảm, công ty có động lực để vay nhiều hơn nhờ chi phí lãi vay “rẻ” hơn, kích thích sản xuất kinh doanh, tăng thêm lợi nhuận và điều này có thể giúp giá cổ phiếu tăng.

Định giá giảm

Theo Phương pháp chiết khấu cổ tức trong đó giá cổ phiếu hiện tại tỷ lệ thuận với giá cổ phiếu trong tương lai và tỷ lệ nghịch với lãi suất chiếu khấu.

Nếu lãi suất tăng, làm định giá cổ phiếu giảm, các nhà đầu tư có xu hướng hạ tỷ trọng để chuyển dần sang kênh đầu tư khác sẽ ảnh hưởng tới giá thị trường và ngược lại.

Lãi suất là một vấn đề phức tạp và mỗi bối cảnh lại có một nguyên nhân khác nhau.

Xem thêm: Lạm phát và chứng khoán

Tỷ giá 

Về mặt bản chất, tỷ giá hối đoái đó là ngân hàng nhà nước sử dụng quỹ dự trữ ngoại hối để tiến hành mua bán trên thị trường ngoại hối nhằm thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia đó là tác động trực tiếp đến tương quan giá trị của Việt Nam đồng và các ngoại tệ khác.

Tỷ giá ở đây cụ thể là USD/ VND. (=23.000đ)

Giả sử tỷ giá là 23.000. Nghĩa là 23.000 VNĐ đổi được 1 đồng USD.

Tỷ giá tăng thường làm chứng khoán giảm. Dòng tiền, thanh khoản thị trường yếu đi rất nhanh.

FDI